Çocuklarda Vertigo (Baş Dönmesi)
Vertigo, çocuklarda nadir görülmekle birlikte, hem çocuğun günlük aktivitelerini etkileyebilir hem de ailede kaygı yaratabilir. Vertigo, kişinin çevrenin kendi etrafında dönüyormuş gibi hissetmesi dengesizlik, sallanma veya başın boşlukta kalma hissi olarak tanımlanır. Bu tür baş dönmeleri, iç kulak (vestibüler sistem), merkezi sinir sistemi ya da sistemik (metabolik, enfeksiyonel, ilaç kaynaklı) nedenlerle ortaya çıkabilir.
Doç. Dr. Hayriye Karabulut Kliniğinde vertigo tanı ve tedavisinde özellikle denge testleri, videonistagmografi, vestibüler uyarılmış potansiyel testleri gibi ileri odyolojik-dengesel değerlendirme yöntemleri bizzat kendisi tarafından yapılmaktadır. Böylece vertigonun kaynağı periferik mi (iç kulak kaynaklı), yoksa santral mi (beyin kaynaklı) titizlikle ayırt edilir. Tedavi planı da bu sınıflamaya göre kişiye özel olarak düzenlenir.
Vertigo Nedenleri ve Tanı Süreci
Çocuklarda vertigo nedenleri arasında en sık vestibüler labirent irritasyonu, viral vestibüliti, Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), kulak iltihapları, orta kulak basınç değişiklikleri, kafa travmaları ve nadiren de merkezi sinir sistemi etkenleri (örneğin beyin tümörü, multipl skleroz) yer alır. Ayrıca migrenli çocuklarda vestibüler migren de vertigoya neden olabilir. Tanı sürecinde, detaylı semptom öyküsü, nörolojik muayene, işitme testleri, denge testleri ve gerektiğinde görüntüleme tetkikleri (MR, BT) kullanılır. Bu ayrım, tedavinin yönünü belirlemede hayati öneme sahiptir.
Tedavi Planlamasını Etkileyen Unsurlar
Tedavi planı belirlenirken çocuğun yaşı, etkinin şiddeti, vertigonun kaynağı (periferik/santral), eşlik eden belirtiler (işitme kaybı, kulak çınlaması, baş ağrısı vb.) ve genel sağlık durumu göz önünde bulundurulur. Periferik kaynaklı vertigoda denge sisteminin yeniden uyum eğilimi gözlenebilir, bu durum “vestibüler adaptasyon” ile tedavi edilebilir. Santral nedenli vertigoda ise nörolojik sebepleri dışlamak ve hedefe yönelik tedavi planları uygulanır.
Medikal Tedavi Yaklaşımları
Periferik vertigoda sıklıkla antiemetik (bulantı önleyici) ilaçlar, vestibüler sedatifler, kortikosteroid tedavisi (özellikle viral vestibülitte) ve vestibüler rehabilitasyon egzersizleri uygulanır. Vestibüler rehabilitasyon; denge koordinasyonunu geliştirmek, kompansatuar mekanizmaları aktive etmek ve vertigonun sıklığını azaltmak için özel egzersiz programlarını içerir. Merkezi nedenli vertigoda ise altta yatan duruma yönelik tedavi (örneğin migren tedavisi, tümör cerrahisi vs.) önceliklidir.
Cerrahi Tedavi, Amaçları ve Uygulama Süreci
Çocuklarda vertigo için cerrahi müdahale çok nadir tercih edilir; genellikle tıbbi tedavinin yeterli olmadığı ve iç kulak yapısal bir bozukluk (örneğin perilenf fistülü, vestibüler schwannoma gibi nadir tümörler) saptandığında gündeme gelir. Cerrahinin amacı, vertigoya neden olan anatomik etkeni düzeltmek ya da denge sistemine müdahale etmektir. Cerrahi öncesinde detaylı görüntüleme (MR, BT), nörolojik değerlendirme ve işitme testleri yapılır. Operasyon sonrası dönemde çocuk dikkatli izlenmeli, ameliyat bölgesi hijyenine dikkat edilmeli, denge rehabilitasyonuna erken başlanmalı ve kontroller aksatılmamalıdır.
İyileşme, Beklenen Sonuç ve Ailelere Öneriler
Çocuklarda vertigo tedavisi, erken tanı ve uygun yaklaşımla büyük oranda iyileşebilir. Medikal tedaviye ve rehabilitasyona iyi yanıt veren hastalarda vertigo atakları azalır, çocuğun günlük yaşamına dönüşü hızlanır. Cerrahi uygulamadan sonra da fiziksel denge çalışmaları kritik rol oynar. Aileler, çocuğun ani baş hareketlerinden kaçınmasına, yeterli sıvı almasına, stresten korunmasına ve doktorun önerdiği yaşam tarzı değişikliklerine (örneğin düzenli uyku, stres kontrolü, baş travmalarından kaçınma) dikkat etmelidir. Ayrıca tedavi sürecinin her adımında çocuk KBB uzmanı ve gerekirse nöroloji ile yakın takipte olmalıdır.
