Vertigo, günlük pratikte hekimlerin çok sık karşılaştığı bir semptomdur. Prevalansı genç erişkinlerde %1.8 ve yaşlı hastalarda %30’dan fazla olarak tahmin edilmektedir. Amerika’daki 65 yaş üstü hasta başvurularının %13-38’i vertigo sebebiyle olduğu bildirilmektedir. Hastalar, kendilerinin sabit durduğunu ve çevrenin döndüğünü veya tam tersine çevrenin sabit olduğunu ve kendilerinin döndüğünü ifade ederler. Vakaların birçoğu iyi huylu olup sıklıkla kendi kendini sınırlar. Vertigo mortalite riskini artırmaz ancak hastaların yaşam kalitesini ileri derecede bozabilir.
Vertigo periferik ve santral nedenlere bağlı olarak görülebilir. Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), Meniere Hastalığı (MH), vestibüler nörit en yaygın görülen periferik vertigo sebepleridir. Bunun yanı sıra serebellumu ve beyin sapını etkileyen fokal iskemi, demiyelizan hastalıklar, yer kaplayıcı beyin lezyonları ve doğumsal beyin sapı anomalileri gibi santral patolojiler de vertigo sebebi olabilmektedir.
Migren, üzerinde sıkça durulan, periferik ve santral mekanizmaları tam olarak ortaya konulamayan, sık bir vertigo sebebidir. Bu hastalıklar arasında başlangıç yaşı, atak süreleri, eşlik eden semptomlar ve hastalığı tetikleyici sebepler değerlendirilmelidir. Pozisyonel testler santral ve periferik vertigo ayrımında önemlidir.
Son yıllarda vertigonun ailesel olarak görülmesi ilgiyi genetik üzerine taşımıştır. Bundan dolayı vertigolu hastalar değerlendirilirken aile anamnezi daha fazla önem kazanmıştır. Vertigonun genetik sebepleri; izole tekrarlayıcı vertigo, işitme kaybı ile birlikte tekrarlayıcı vertigo ve santral hastalıklarla beraber görülen vertigo olarak 3 formda karşımıza çıkmaktadır.
Kronik vestibüler bozukluklarının çoğunda farmakolojik ve cerrahi ile iyileşmelerin sınırlı olduğu bildirilmiştir. Vestibüler supresyonda,bulantı gibi semptomların tedavisinde veya belirli hastalıklarda enfeksiyonun kontrolü olarak ilaç tedavisi verilir.Cerrahi, vestibüler bozukluğu olan hastaların kontrolünde sınırlı bir role sahiptir ve periferik fonksiyonlarında dalgalı epizod semptomların görüldüğü hastalarda son çare olarak kullanılır
Bu tür hastalarda, labirinektomi gibi vestibüler sistemin devre dışı bırakıldığı veya vestibüler sinyal girişinin kesildiği vestibüler sinir kesiti gibi cerrahi prosedürler uygulanabilinir. Böylece dalgalanma gösteren vestibüler fonksiyon ile sabit vestibüler eksiklik yerdeğiştirilir.Ayrıca cerrahi perilenfatik fistül tamiri veya akustik nöronom gibi bazı özel durumlarda rol oynar.
Vestibüler rehabilitasyonun vestibüler bozukluğu olan hastaların tedavi ve kontrolünde kullanılmasında ilgi çekici artış vardır. Vestibüler rehabilitasyon; vestibüler patolojide maksimum merkezi sinir sistemi kompanzasyonu hedefiyle başlayan egzersiz temelli bir yaklaşımdır. Merkezi sinir sistemini tartışmanın zor olduğu bir hiyeraşide orjinal protokoller Cooksey ve Cawthorne tarafından grup aktivitelerinde kullanıldı. Son zamanlarda vestibüler rehabilitasyon donanımlarında ek olarak özel componentler tanımlanmıştır, bunların herbiri fizyolojik ve davranışsal farklılıklar aşagıda özetlenmiştir
Kompanzasyon yanıtları(pozisyonel veya hareketle uyarılmış semptomlar için); vestibüler nükleus içindeki tonik aktivitenin yeniden dengelenmesine, tekrarlayan uyarılara verilen cevabın azalması veya kullanılan harekete alışmaya ve merkezi sinir sisteminin doğal plastisitesine dayalıdır. Bu yöntem sıkça alışkanlık (habitasyon) olarak adlandırılmasına rağmen fizyolojik sinaptik habitasyon yanıtındansa noroplastik process yada daha çok bir kompansatördür.
Adaptasyon, vestibülo-oküler reflex kazancını düzeltmek ve hataları azaltmak için gözün veya başın provokatör hareketleri ve tekrarlayan kullanılarak, vizüel-vestibüler etkileşimi için (bakış stabilizasyonu) ve baş-göz koordinasyonu sağlamasıdır.
Yerine koyma (Substitution), kompansatör kullanılması ve kuvvetlendirilmesinin aksine bozuk vestibüler girdileri etki altına almak için vizüel veye somatosensör gibi duyusal girdilerin tek yada birlikte kullanılmasıdır.
Postür kontrol egzersizleri, düşüş önlemleri, rahatlama egzersizleri,kondisyon egzersizleri ve fonksiyonel mesleki eğitim; hareket yeteneğini yükseltmek ve hareket tutumunu değiştirmek için öğrenilen motor prensiplere dayalıdır. Ek olarak, BPPV gibi vestibüler bozukluklarda özel tanılı grupları için, tüm vestibüler rehabilitasyon proğramı içinde birleşik olabilen reposizyon manevraları vardır. Bu manevralar (kanal repozisyon manevraları,Epley Semont gibi) hastalar üzerinde uygulanır ve vestibuler kalıntıların yöndeğiştirmesi mekanik bir mantığa dayandırılır.Bu incelemenin odağında böyle yöntemler yoktur.
Özetle; değişen etyolojilerde vestibüler bozukluğun semptom ve işaretleri, sık sık görülür,kalıcıdır ve yetmezlik vardır. Olası patolojilerin arasında ayırıcı tanı, nedeni bilinmeyen tek taraflı vestibülopatoloji kabul edilen hastalarla çoğu kez zordur.Vestibüler rehabilitasyon meydana gelen yetersizlikleri azaltmak için gelişen bir metoddur ve ağırlıkla kontrol temelli olduğuna inanılır(İyileştirici değil). Ayrıca,paket ve reçete olarak araştırıcı,kurtarıcı eğilimi olan vestibüler rehabilitasyon spesifik bir tanıdansa semptomların varlığında tanılanır. Seviyenin incelenmesi sistematik değildir, vestibüler rehabilitasyonun bulgu niteliği tek taraflı vestibüler yetmezlik için BPPVnin repozisyon manevrası dışında tarihe geçmiştir.
Vertigo (Baş Dönmesi) Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi - vertigo - vertigo uzmanı - vertigo doktoru ankara
Copyright © Doç. Dr. Hayriye Karabulut | Tüm Hakları saklıdır. Bu sitenin içeriği, tasarımı ve yazılımı telif hakkı kanunlarıyla korunmaktadır. Yazılı izin olmadan kullanılamaz.Sitemizde yar alan yazı ve görseller, tamamen bilgilendirme amaçlıdır. Teşhis ve tedavi yerine geçmediği gibi yasal sorumluluk da taşımamaktadır.