Farenjit (Yutak İltihabı)
Farenjit Nedir?
Farenjit, boğazın arka kısmında yer alan yutak bölgesinin iltihaplanması durumudur. En sık görülen belirtileri boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, boğazda yanma hissi, öksürük ve ses kısıklığıdır. Akut farenjit genellikle kısa süreli olup birkaç gün içinde iyileşir, ancak bazı kişilerde hastalık tekrarlayarak kronik farenjite dönüşebilir. Sesini fazla kullananlar, sigara içenler veya alerjik bünyeye sahip kişilerde kronikleşme riski daha fazladır.
Farenjit Neden Olur?
Farenjitin en sık nedeni viral enfeksiyonlardır (soğuk algınlığı, grip, rhinovirüs, adenovirüs vb.). Daha nadir olarak bakteriyel enfeksiyonlar (özellikle A grubu beta hemolitik streptokok) da farenjite yol açabilir. Bunun yanı sıra alerjiler, sigara dumanı, hava kirliliği, reflü (mide asidinin boğaza kaçması), aşırı sıcak veya soğuk içecekler ve ağız kuruluğu da boğaz mukozasını tahriş ederek iltihap gelişimini kolaylaştırır. Kronik farenjit genellikle bu çevresel ve yaşam tarzı faktörlerinin uzun süreli etkisiyle ortaya çıkar.
Tanı ve Değerlendirme Süreci
Farenjit tanısı, kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılan boğaz muayenesiyle konur. Boğazda kızarıklık, şişlik, beyaz plak veya akıntı gibi bulgular değerlendirilebilir. Gerekli durumlarda boğaz kültürü alınarak enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa viral mi olduğu belirlenir. Ayrıca kronik farenjit şüphesi olan hastalarda alerjik testler veya reflü incelemesi de yapılabilir. Bu ayrım, doğru tedavi yönteminin belirlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Farenjit Tedavisi ve Esasları
Farenjit tedavisinin temel amacı, iltihabı azaltmak, belirtileri hafifletmek ve altta yatan nedeni ortadan kaldırmaktır. Viral farenjitlerde antibiyotik gerekmez; tedavi destekleyicidir. Bol sıvı tüketimi, istirahat, boğazı nemlendiren pastiller ve ılık tuzlu su gargaraları rahatlama sağlar. Bakteriyel farenjitlerde ise uygun antibiyotik tedavisi uygulanır. Kronik farenjitte tedavinin temelini tahriş nedenlerinin ortadan kaldırılması oluşturur: sigarayı bırakmak, bol su içmek, kuru hava ve klima ortamlarından kaçınmak, reflü varsa kontrol altına almak gerekir. Alerjiye bağlı farenjitlerde antihistaminik veya burun spreyleri kullanılabilir.
Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Farenjit sonrası boğazı tahriş edebilecek faktörlerden uzak durmak, bağışıklığı güçlü tutmak ve hijyen kurallarına dikkat etmek önemlidir. Boğazı sürekli temizlemeye çalışmak, aşırı sıcak-soğuk içecekler tüketmek veya yüksek sesle konuşmak iyileşmeyi geciktirebilir. Sık tekrarlayan farenjitlerde, alerji ve reflü gibi altta yatan nedenlerin tedavisi uzun vadede kalıcı çözüm sağlar. Uygun tedaviyle farenjit genellikle tamamen iyileşir; ses kalitesi, yutma fonksiyonu ve yaşam konforu kısa sürede normale döner.
