Tonsillit (Bademcik İltihabı)
Tonsillit Nedir?
Tonsillit, boğazın her iki yanında yer alan bademciklerin (tonsillerin) virüs veya bakterilerle enfekte olarak iltihaplanması durumudur. Bademcikler, bağışıklık sisteminin bir parçasıdır ve vücuda giren mikroplarla ilk temas eden savunma organlarından biridir. Ancak sık enfeksiyon geçirdiğinde kendisi de iltihaplanarak ağrı, ateş, yutma güçlüğü ve boğazda şişlik gibi belirtiler oluşturabilir. Tonsillit genellikle çocuklarda daha sık görülse de, her yaşta ortaya çıkabilir.
Tonsillit Neden Olur?
Tonsillit vakalarının büyük bölümü viral enfeksiyonlar sonucu gelişir (örneğin grip veya soğuk algınlığı virüsleri). Ancak bazı durumlarda bakteriyel nedenler – özellikle A grubu beta hemolitik streptokok bakterisi – sorumludur. Bakteriyel tonsillitler genellikle daha yüksek ateş, bademciklerde beyaz iltihap plakları ve boyun lenf bezlerinde şişlik ile seyreder. Soğuk hava, yetersiz beslenme, sigara dumanı, ağız hijyeninin zayıf olması ve bağışıklık sisteminin düşmesi tonsillit gelişimini kolaylaştıran faktörler arasındadır.
Tanı ve Değerlendirme Süreci
Tonsillit tanısı, kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılan boğaz muayenesiyle konur. Bademciklerde kızarıklık, şişlik, beyaz iltihap odakları veya bademcik çevresinde apse (peritonsiller apse) gözlenebilir. Tanının netleştirilmesi için boğaz kültürü veya hızlı streptokok testleri yapılabilir. Bu testler, enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa viral mi olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Gerektiğinde kan tahlilleri de enfeksiyonun ciddiyetini değerlendirmek için kullanılır.
Tonsillit Tedavi Süreci ve Esasları
Tedavi, enfeksiyonun nedenine göre planlanır. Viral tonsillitlerde antibiyotik gerekmez; istirahat, bol sıvı tüketimi, ılık tuzlu su gargaraları, ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar yeterlidir. Bakteriyel tonsillitlerde ise uygun antibiyotik tedavisi uygulanır. Tekrarlayan veya uzun süren (kronik) tonsillit vakalarında, bademcikler artık koruyucu işlevini kaybettiği ve sürekli enfeksiyon kaynağı haline geldiği için cerrahi tedavi (tonsillektomi – bademcik ameliyatı) gündeme gelir. Kronik tonsillit tedavisinde amaç, enfeksiyonun tekrarlamasını önlemek ve yaşam kalitesini artırmaktır.
Ameliyat Öncesi ve Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tonsillektomi öncesinde hastanın genel durumu değerlendirilir, aktif enfeksiyon varsa ameliyat ertelenir. Operasyon genellikle genel anestezi altında yapılır. Ameliyat sonrası birkaç gün sürebilen boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü normaldir. İlk 10 gün boyunca sıcak, sert ve tahriş edici yiyeceklerden kaçınılmalı; bol sıvı, ılık ve yumuşak gıdalar tercih edilmelidir. Doktorun önerdiği ağrı kesici ve antibiyotik tedaviler düzenli kullanılmalıdır.
